Waar gaat dit gesprek heen?

“Waar gaat dit gesprek heen?”

Die gedachte -waar gaat dit gesprek heen?- kwam van een nieuwe cliënt en kreeg ik tijdens een kennismakingssessie onder ogen, toen hij de ‘inner scan’-oefening deed. In die oefening neem je je binnenwereld waar aan de hand van vijf ingangen: gedachten, fysieke sensaties, emoties, gevoelens en behoeften. Je noteert ze en reflecteert erop. In dit blog noem ik mijn cliënt Floris, maar zo heet hij natuurlijk niet. Dit blog is geschreven met zijn instemming, ja zelfs vreugde om hieraan te hebben bijgedragen.

Het was woensdagochtend, we waren in een coachingsruimte. Ik droeg een zwarte jeans, zwarte gympen, een witte klassieke blouse, met als enige sieraad een zilveren ketting met diamantje. Let op, dat blijkt belangrijk…

In dit gesprek gebeurde iets wat ik met je wil delen, iets wat mij persoonlijk raakte en waar ik in een split second van moest herstellen, zodat ik daarna weer van waarde kon zijn voor mijn cliënt. Hieronder splits ik de interactie uit en lees je een inkijkje in mijn belevingswereld als begeleider.

Mijn ervaring is niet alleen van belang voor iedere begeleider, trainer, coach, therapeut en psycholoog, maar ook voor iedereen die door hen begeleid wordt. Ik denk dat het verbindend, ontspannend en inzichtelijk kan werken als we delen wat we in dat contact tegenkomen, met als hoopvolle wens dat we niet polariseren als reactie op complexiteit en intensiteit.

We waren inmiddels zo’n drie kwartier in gesprek. Om dan te vernemen dat je cliënt denkt ‘waar gaat dit gesprek heen?’ was een confronterende, bijzondere, komische en intense ervaring. Voor Floris als cliënt om te uiten en voor mij als begeleider om te lezen. Hij vertelde: ‘ik voel me niet thuis in de wereld’. En bij jezelf? Hij antwoordde: ‘slecht, ik ben niet graag bij of met mezelf’.

Floris beschreef zichzelf als volgt: onveilig gehecht, hoogbegaafd, hooggevoelig, rationeel overontwikkeld, emotioneel onderontwikkeld. Het traject met zijn psycholoog had hem vele inzichten opgeleverd en momenteel werkten ze aan het maken van onderscheid tussen eigen en andermans emoties.

Zijn ontwikkeling stokte als het erop aankwam om daadwerkelijk te veranderen en dingen anders te doen. De stress van de verandering was zo groot dat hij verviel in apathie en depressiviteit.

Wat wees de scan nog meer uit? Hij had gedachten over mijn kleding: ‘wit had ik niet als kleur bij haar verwacht’, sieraden: ‘zouden die niet uitbundiger moeten zijn?’ en schoenen: ‘ik ben ook nog op zoek naar zwarte gympen’. Bij emoties/gevoelens noteerde hij: ‘verdrietig, zwaar en ongemakkelijk’. Zoals hij zijn fysieke sensaties beschreef, verwezen de meeste niet direct naar (een interne beleving van) zijn lichaam, maar naar het contact dat zijn lichaam maakte met de zaken om hem heen: ‘pijn in mijn knie, mijn sokken zitten tussen mijn tenen, mijn riem knelt, deze stoel is te smal’. 

Ik realiseer me dat het misschien overkomt alsof ik deze man in een zeer ongemakkelijke toestand had gebracht, maar volgens mij mag ik wel zeggen dat dat niet zo was. Hoewel hij inderdaad erg lang was voor de aanwezige stoel.

Zijn gedachten over mijn outfit en de vraag ‘waar gaat dit gesprek heen?’ verrasten me. Ik voelde me beoordeeld en wist niet direct wat ik moest zeggen.

Maar ik vroeg om openheid en die kreeg ik, dus Floris verdiende ook mijn acceptatie en waardering. Op dat moment was het aan mij: wat ging er om in mijn binnenwereld? Ik bleef rustig kijken naar wat ik ervoer toen ik zijn notities las en beleefde de diverse interne prikkels terwijl hij mijn reactie afwachtte. Ondertussen vroeg ik me af: waar zit de kern van zijn ervaring, wat is de essentie van wat hier gebeurt?

Om kernachtig te kunnen reageren, moest ik eerst stil zijn. Niet reageren, maar mijn eigen waarnemingen organiseren, verbanden leggen en de mogelijkheden afwegen.

Wat kwam er in me op, maar deed ik niet? Inhoudelijk reageren en doorvragen, me laten leiden door mijn emoties, mezelf verantwoorden, het als feedback zien en erover in gesprek gaan, uitleg geven over structuur en doel van ons gesprek, mijn eigen gevoelens uitspreken, een combinatie van dit alles onder het mom van openheid.

Wat deed ik wel? Ik vatte zijn notities samen en gaf hem mijn analyse, die hij later als ‘confronterend en daarom zeer waardevol’ zou omschrijven.

Ik vertelde Floris dat het geheel van zijn notities erop leek te wijzen dat zijn aandacht vooral extern gericht was. Hij lette op mij en op de omgeving, maar weinig op zichzelf. Hij leidde onbewust zijn aandacht weg van zijn lichaam en binnenwereld. En daarom was het meest essentiële wat ik kon doen hem te helpen zijn aandacht weer weg te leiden van mij en terug bij zichzelf te brengen.

Zijn manier van kijken had een sterke relatie met zijn gevoelens van ongemak, verdriet en zich niet thuis voelen. Na dit moment van inzicht oefenden we verder met het verleggen van aandacht naar binnen en het verdelen ervan over binnen en buiten.

Deze aanpak lijkt misschien voor de hand te liggen, maar we kijken er nu naar met afstand en vanuit een comfortabele positie. Ik zat er middenin en dat was simpelweg spannend. Om dan afstand te bewaren, moet je vertraging creëren.

Door hoe mijn cliënt openstond voor de oefening en de nabespreking, kwamen we tot een betekenisvolle co-productie. Hij nam mijn woorden in zich op, ging daar zelfstandig mee om en trok er voor zichzelf inzichtelijke conclusies uit.

In nauwe nabijheid van anderen werken en hen willen helpen, is een precair gebeuren. Het uitkristalliseren van een interactieproces dient zorgvuldig te gebeuren. De uitspraak ‘dat is niet van mij, het gaat niet over mij, ik laat dat bij de ander’ kan dan passend en balancerend zijn.

Ook geldt dat je als begeleider geen onbeschreven blad bent. Je maakt deel uit van een interactieproces, waarin je een net zo belangrijke speler bent als je gesprekspartner. Je neemt jezelf mee als mens en daarin zit ‘m juist de aantrekkingskracht. Je fungeert als een zo zuiver mogelijke spiegel, waarin ook je eigen binnenwereld mag reflecteren…!

Daarom voeg ik er graag in omgekeerde, verlengde, aanvullende helderheid aan toe: ‘dat is niet van mijn cliënt, wat ik ervaar gaat niet over hem/haar, ik houd dit bij mezelf’.

Ben je na het lezen van dit blog benieuwd wat Begeleiding in bewustwording in jouw leven kan betekenen? Heb je de indruk dat je mijn hulp wilt bij 'iets' in jouw leven waar bewustwording het echte verschil gaat maken?

Overweeg dan een eerste sessie aan te vragen; dit is een volwaardige sessie van 90 minuten tegen een verlaagd tarief, waarin we kennismaken en je direct op inhoud en gevoel ervaart wat mijn begeleiding voor jou kan doen. Ook mogelijk is een gratis korte kennismaking van 30 minuten!